ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΑΣ

Η ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ (30/6)

Στις 30 Ιουνίου 2010, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών & πάσης Ελλάδος, κ.κ. Ιερώνυμος, προεξήρχε της Θείας Λειτουργίας στον ιστορικό Ναό των Αγίων Αποστόλων (10ος αι.) ο οποίος βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας.

Στον τόπο όπου οι πρόγονοί μας αναζητούσαν την αλήθεια, κάτω από τον βράχο της Ακρόπολης όπου πρώτος ο Απόστολος Παύλος κήρυξε στους Αθηναίους την Αλήθεια, στο Ναό των Αγίων Αποστόλων και μαθητών του Χριστού, οι οποίοι υπήρξαν οδοδείκτες της Αλήθειας σε όλη την οικουμένη…

Κάθε χρόνο τέτοια μέρα, το σημαντικό αυτό βυζαντινό μνημείο της Αθήνας που αρχικά είχε χρησιμοποιηθεί ως Βαπτιστήριο για τους Αθηναίους, οι οποίοι με το Μυστήριο του Βαπτίσματος εισάγονταν στην Αλήθεια, γίνεται πάλι χώρος λατρείας προς τον Θεό και προσευχής.

Φωτογραφικά στιγμιότυπα από την εορτή των Αγίων Αποστόλων:

(φωτογραφίες: Νίκος Κοσμίδης)

Οι άγιοι Δώδεκα Απόστολοι εορτάζονται πανηγυρικά κάθε χρόνο στον ιστορικό αυτό βυζαντινό ναό της Αρχαίας Αγοράς στις 29 και 30 Ιουνίου. Κατά την διάρκεια των εορταστικών ακολουθιών, εκτίθενται προς προς προσκύνηση τεμάχια των λειψάνων των αποστόλων Πέτρου, Θωμά και Φιλίππου, τα οποία φυλάσσονται στο ναό του αγίου Φιλίππου που βρίσκεται επί της οδ. Αδριανού, απέναντι από την είσοδο της Αρχαίας Αγοράς.

ΑΓΙΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΠΑΚΝΑΝΑΣ – Ο ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ (9/7)

Ο Άγιος Μιχαήλ Πακνανάς, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1753 από ενάρετους γονείς και έζησε στη συνοικία της Βλασσαρούς, η οποία βρισκόταν στο σημερινό χώρο της Αρχαίας Αγοράς. Η συνοικία της Βλασσαρούς είχε πάρει το όνομα της από την εκκλησία της Παναγίας της Βλασσαρούς (τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική της Οθωμανικής περιόδου), η οποία βρισκόταν ακριβώς δίπλα [δυτικά] από το Ωδείο του Αγρίππα, στο κέντρο της Αρχαίας Αγοράς και στην πλευρά προς το Θησείο. Σήμερα μπορούμε να δούμε την κόγχη της εκκλησίας αυτής, σε διατηρημένο τοίχωμα.

Λόγω της πενίας των γονέων του, ο Άγιος Μιχαήλ έμεινε αγράμματος και έγινε κηπουρός, πουλώντας τα προϊόντα του στα χωριά της Αττικής.

Κάποια ημέρα ενώ επέστρεφε στην Αθήνα από κάποιο χωριό, συνελήφθη από τούς Τούρκους φύλακες και συκοφαντήθηκε ότι προμήθευε με μπαρούτι τους Κλέφτες των ορεινών της Αττικής, σε μια περίοδο που υπήρχε επαναστατικός αναβρασμός λόγω των Ορλοφικών. Οδηγήθηκε ενώπιον του καδή και διαμαρτυρήθηκε ότι είχε πέσει θύμα συκοφαντίας. Ο δικαστής δεν τον πίστεψε και τον καταδίκασε σε θάνατο, εκτός και αν δεχόταν να αρνηθεί την πίστη του και να ασπασθεί το Ισλάμ, οπότε και θα έσωζε τη ζωή του. Όμως ο ευσεβής και έντιμος εκείνος Αθηναίος, απαντούσε με ύφος αγέρωχο στις συνεχιζόμενες απειλές των Τούρκων με την χαρακτηριστική φράση «Δεν τουρκεύω».

Καταδικάσθηκε σε θάνατο και οδηγήθηκε στον τόπο της εκτέλεσης με χαρά και ευχαριστώντας τον Κύριο που τον αξίωσε της τιμής του μαρτυρίου. Στην αρχή ο δήμιος χτύπησε τον άγιο με αντεστραμμένο ξίφος στο λαιμό για να τον εκφοβίσει, προσδοκώντας την μεταστροφή του. Όμως ο γενναίος μάρτυρας τον παρότρυνε με θάρρος λέγοντας «Χτύπα για την πίστη». Και όταν ο δήμιος έβαλε το μαχαίρι του στον τράχηλο των αγίων και τον πλήγωσε λίγο άκουσε από το στόμα του αγίων την ίδια φράση «Χτύπα για την πίστη». Τελικά ο δήμιος τον αποκεφάλισε στις 9 Ιουλίου 1771, ημέρα που η Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη του. Στον πρώτο νοτιοανατολικό στύλο του Ολυμπιείου (Στύλοι του Ολυμπίου Διός) υπάρχει χαραγμένη η φράση: «1771 Ιουλίου 9 Αποκεφαλίσθη ο Πακνανάς Μιχάλης».

Το 2003 ο νεομάρτυρας Μιχαήλ ο Αθηναίος (Πακνανάς ή Μπακνανάς) ανακηρύχθηκε προστάτης των διαιτολόγων και διατροφολόγων. Προς τιμήν του, ένας από τους κεντρικότερους δρόμος στη συνοικία του Νέου Κόσμου (όπου είχε τα περιβόλια του ο Άγιος) φέρει το όνομά του (Οδός Μπακνανά), καθώς και η παρακείμενη στάση του τραμ.

Το σπίτι του αγίου Μιχαήλ στην παλιά αθηναϊκή συνοικία της Βλασσαρούς,

η οποία βρισκόταν κάτω από την Ακρόπολη, στο σημερινό χώρο της Αρχαίας Αγοράς

(φωτογραφία από το αρχείο της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών στην Αθήνα – 1935)

Η μνήμη του αγίου Μιχαήλ Πακνανά τιμάται κάθε χρόνο στο Ναό του αγίου Φιλίππου με αγρυπνία η οποία τελείται την παραμονή της εορτής (8/7).

Ο ΑΓΙΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΘΩΜΑΣ (6/10)

Ο άγιος Απόστολος Θωμάς, ο λεγόμενος επίσης Δίδυμος, γεννήθηκε στην Ιουδαία από γονείς φτωχούς. Ήδη από νεαρή ηλικία αγαπούσε την ανάγνωση και τη μελέτη της Γραφής. Η γνώση αυτή του λόγου του Θεού και η καλή προαίρεσή του, του επέτρεψαν να αναγνωρίσει δίχως δισταγμούς ότι ο Χριστός ήταν ο Μεσσίας που είχαν προαναγγείλει οι Προφήτες, αμέσως μόλις Εκείνος του παρουσιάστηκε και τον κάλεσε να Τον ακολουθήσει. Άφησε τη βάρκα και τα δίχτυα του και έγινε ένας από τους δώδεκα Μαθητές του Κυρίου.

Όταν ο Σωτήρας του κόσμου έχοντας νικήσει το θάνατο αναστήθηκε από τον τάφο, παρουσιάστηκε στους μαθητές Του που ήταν συγκεντρωμένοι στο υπερώο, με κλειστές τις πόρτες, για το φόβο των Ιουδαίων. Ο Θωμάς δεν ήταν τότε μαζί τους και, όταν οι υπόλοιποι μαθητές του διηγήθηκαν ότι είδαν τον αναστάντα Κύριο, δε θέλησε να τους πιστεύσει. Με άφατη μακροθυμία, ο Κύριος, εμφανίστηκε ξανά, μία εβδομάδα αργότερα, ενώπιον των μαθητών, και κάλεσε τον Θωμά να διαπιστώσει ότι είχε αναστηθεί σωματικά, λέγοντάς του να θέσει τον δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων και να ψηλαφίσει την πλευρά που είχε τρωθεί από τη λόγχη. Επανόρθωσε έτσι την ολιγοπιστία του Θωμά και μας δίδαξε ότι και εμείς καλούμαστε να θέσουμε τον δάκτυλο – όχι σωματικά, αλλά πνευματικά – στην πλευρά Του, για να ποτισθούμε από την αναβλύζουσα Χάρη (Ιω. 20, 19-29). Γι΄ αυτό το λόγο, η Εκκλησία όχι μόνο δεν καταδικάζει τον Θωμά, αλλά τιμά την «μακαρία αυτού απιστία» την πρώτη Κυριακή μετά την Κυριακή του Πάσχα.

Ο Θωμάς βρισκόταν μαζί με τους άλλους Αποστόλους την ημέρα της Πεντηκοστής και του ανατέθηκε να κηρύξει τον λόγο του Θεού στις μακρινές περιοχές των Μήδων και των Πάρθων (σημερινό Ιράν) και στην Ινδία. Βρισκόταν τότε στα Ιιεροσόλυμα ένας άνθρωπος, ονόματι Αμβανής, ο οποίος έψαχνε να βρει αρχιτέκτονα ικανό να κτίσει το ανάκτορο του βασιλιά των Ινδιών, ένα ανάκτορο που να ξεπερνά σε μεγαλοπρέπεια, πλούτο και ομορφιά όλα εκείνα των προκατόχων του. Τότε ο Θωμάς παρουσιάστηκε ως σκλάβος έμπειρος στην οικοδομική τέχνη, ταξίδεψε στην Ινδία, παρουσιάστηκε στον βασιλιά Γουνδιαφόρο και έλαβε την εντολή και το απαραίτητο χρυσάφι ώστε να του χτίσει ένα ανάκτορο. Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Αγίου Θωμά, ο Γουνδιαφόρος αναγκάστηκε να φύγει από την πόλη. Κατά την διάρκεια της απουσίας του, η οποία διήρκεσε τρία χρόνια, ο άγιος Θωμάς λάμβανε με εντολή του βασιλιά χρυσάφι το οποίο έπρεπε να χρησιμοποιήσει για την ανέγερση του ανακτόρου. Αντί αυτού όμως, εκείνοις ανέπτυξε μεγάλη ιεραποστολική δράση στην περιοχή και το χρυσάφι το μοίραζε στους φτωχούς.Η δράση αυτή του Αποστόλου Θωμά, έφτασε στα αυτιά του Γουνδιαφόρου, ο οποίος κάλεσε τον άγιο να απολογηθεί για τις πράξεις του και εκείνος του είπε ότι πράγματι του έκτισε ένα παλάτι, με την μόνη διαφορά ότι το παλάτι αυτό είναι στον ουρανό, εννοώντας ότι οι καλές πράξεις που έγιναν με το χρυσάφι του Γουνδιαφόρου, του εξασφάλισαν μια θέση στην Ουράνια Βασιλεία του Ιησού Χριστού. Ο βασιλιάς θεωρώντας ότι ο Θωμάς τον κοροϊδεύει διέταξε να τον φυλακίσουν και να τον υποβάλλουν σε βασανιστήρια. Το ίδιο βράδυ, όμως, ο αδελφός του βασιλιά, που ήταν βαριά άρρωστος, είδε σε οπτασία έναν άγγελο, ο οποίος του έδειξε ένα περίφημο ανάκτορο στην αιώνια βασιλεία των δικαίων. Όταν συνήλθε, διηγήθηκε στον αδελφό του όσα είδε, λέγοντάς του πόσο πιο υπέροχο απ΄ όλα τα επίγεια κτίσματα ήταν το ανάκτορο που του είχε κτίσει ο Θωμάς στον ουρανό. Ο βασιλιάς εξεπλάγη, μετανόησε, έδωσε εντολή να βγάλουν τον Απόστολο από τη φυλακή και ζήτησε, όπως κι ο αδελφός του, να βαπτιστεί. Το παράδειγμα του Γουνδιαφόρου ακολούθησαν πολλοί και βαπτίσθηκαν και αυτοί Χριστιανοί.Ο άγιος Θωμάς πήγε κατόπιν σε άλλο βασίλειο και με την ενίσχυση του Αγίου Πνεύματος κατόρθωσε να ελκύσει στην ευσέβεια τη σύζυγο του βασιλιά Τέρτια, το γιο της Αζάνη και τις δύο κόρες της, Μυγδονία και Μαρκία, οι οποίοι βαπτίστηκαν. Ο ασκητικός τόπος ζωής, ξένος κι ακατανόητος για τον ηγεμόνα, κίνησε την οργή και τη μανία του. Διέταξε να συλλάβουν τον Θωμά και να τον οδηγήσουν έξω από την πόλη Μαϊλαπούρ (προάστιο του σημερινού Μαδράς), όπου και τον θανάτωσαν τρυπώντας τον με λόγχες.

Το σώμα του έθαψαν οι Χριστιανοί της περιοχής και στον τάφο του γίνονταν πολλά θαύματα. Από τον 3ο αιώνα, μαρτυρείται το προσκύνημα στον τάφο του Αποστόλου στην Έδεσαα της Συρίας (σημερινή Ούρφα της Νοτιοανατολικής Τουρκίας), της οποίας ήταν πολιούχος. Αλλά κατά μία παράδοση που αναφέρεται από τον άγιο Εφραίμ τον Σύρο (ο οποίος, μετά την κατάληψη της πόλης της Νίσιβης από τους Πέρσες το 363, έφυγε για την Έδεσσα όπου έζησε τα τελευταία 10 χρόνια της ζωής του διδάσκοντας στην περιβόητη Σχολή των Περσών και συντάσσοντας τα περισσότερα από τα θαυμαστά έργα του), φαίνεται ότι ήταν το τίμιο λείψανο του Αποστόλου Θωμά που είχε διακομισθεί στην Έδεσσα από έναν έμπορο το 232. Το ιερό λείψανο του αγίου παρέμεινε εκεί έως ότου ο γιος του Μεγάλου Κωνσταντίνου το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1204 το λείψανο μεταφέρθηκε στην Ρώμη, μαζί με τα λείψανα άλλων αγίων που είχαν συγκεντρωθεί στην Βασιλεύουσα.

Η μνήμη του αποστόλου Θωμά τιμάται κάθε χρόνο στο ναό του αγ. Φιλίππου με αγρυπνία η οποία τελείται την παραμονή της εορτής (5/10). Κατά τη διάρκεια της αγρυπνίας εκτίθεται προς προσκύνηση τεμάχιο του λειψάνου του αποστόλου Θωμά το οποίο φυλάσσεται στο ναό.